در بسیاری از دعاوی و مشکلات حقوقی و کیفری، مراجعه به یک وکیل مجرب می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در نتیجه پرونده داشته باشد. اما برای بسیاری از افراد این سؤال مطرح است که وکیل دقیقاً چه وظایف و اختیاراتی دارد؟ آیا وکیل می‌تواند همه کارها را بدون حضور موکل انجام دهد؟ تفاوت وکالت در پرونده‌های حقوقی و کیفری چیست؟
در این مقاله به بررسی کامل نقش، وظایف و اختیارات وکیل در پرونده‌های حقوقی و کیفری می‌پردازیم.
وکیل دادگستری کیست؟
وکیل دادگستری شخصی است که پس از طی مراحل تحصیل، آزمون، کارآموزی و دریافت پروانه وکالت از کانون وکلا، حق دارد در محاکم قضایی از طرف اشخاص حقیقی یا حقوقی، دفاع کند و امور حقوقی یا کیفری آن‌ها را پیگیری نماید.
وظایف وکیل در پرونده‌های حقوقی
پرونده‌های حقوقی مربوط به امور غیرکیفری هستند، مانند قراردادها، مطالبه دیون، دعاوی ملکی، خانوادگی و… وظایف وکیل در این نوع دعاوی شامل موارد زیر است:
1. ارائه مشاوره حقوقی تخصصی
وکیل موظف است شرایط حقوقی موکل را بررسی و بهترین راه‌حل قانونی را پیشنهاد دهد.
2. تنظیم دادخواست یا لایحه دفاعیه
وکیل به‌جای موکل خود، دادخواست اولیه یا دفاعیه در برابر شکایت را با رعایت قوانین تنظیم می‌کند.
3. حضور در جلسات دادگاه
وکیل می‌تواند به‌جای موکل خود در جلسات دادگاه حضور یابد، دفاع کند، مدارک ارائه دهد و پیگیر صدور رأی شود.
4. تنظیم قراردادها و اسناد حقوقی
در بسیاری از مواقع، افراد برای تنظیم یک قرارداد محکم به وکیل مراجعه می‌کنند تا از بروز اختلافات بعدی جلوگیری شود.
5. اعتراض به آراء صادره (واخواهی، تجدیدنظر، فرجام)
در صورت صدور رأی به ضرر موکل، وکیل موظف است در مهلت قانونی، اعتراض را تنظیم و ثبت کند.
وظایف وکیل در پرونده‌های کیفری
پرونده‌های کیفری شامل جرائمی هستند که قانون برای آن‌ها مجازات تعیین کرده است، مانند سرقت، کلاهبرداری، توهین، تهدید، ضرب و جرح و… در این موارد، نقش وکیل بسیار حساس‌تر و مهم‌تر است.
1. دفاع از متهم یا شاکی
وکیل می‌تواند در نقش وکیل مدافع متهم یا وکیل شاکی (بزه‌دیده) عمل کند و از حقوق موکل دفاع نماید.
2. مطالعه پرونده و استخراج نکات دفاعی
در امور کیفری، وکیل با دقت پرونده را بررسی کرده و نکاتی را استخراج می‌کند که می‌تواند منجر به تبرئه یا تخفیف مجازات شود.
3. تنظیم شکوائیه یا لایحه دفاعیه
در صورت شاکی بودن موکل، وکیل شکایت کیفری (شکوائیه) را تنظیم می‌کند و در مقام دفاع نیز لایحه دفاعیه ارائه می‌دهد.
4. حضور در مراحل بازجویی و دادرسی
بر اساس قانون جدید آیین دادرسی کیفری، وکیل می‌تواند در مراحل تحقیق و بازجویی اولیه نیز حضور داشته باشد و از حقوق متهم یا شاکی دفاع کند.
5. پیگیری صدور قرار تأمین یا آزادی متهم
در پرونده‌های کیفری، وکیل می‌تواند با ارائه مستندات مناسب، برای آزادی موکل خود از قرار بازداشت یا کاهش قرار تأمین تلاش کند.
اختیارات وکیل چگونه مشخص می‌شود؟
اختیارات وکیل در وکالت‌نامه‌ای که بین او و موکل امضا می‌شود تعیین می‌گردد. این اختیارات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حضور در مراجع قضایی و اداری
- تنظیم و ثبت دادخواست یا شکواییه
- صلح و سازش
- دریافت وجه
- اعتراض به رأی دادگاه
- انتخاب کارشناس، ارجاع به داوری، اعتراض به نظر کارشناسی
✳️ نکته مهم: اگر اختیاری در وکالت‌نامه ذکر نشده باشد، وکیل نمی‌تواند آن را اعمال کند (مانند صلح، توافق یا دریافت وجه بدون اجازه صریح موکل).
تفاوت اختیارات وکیل در دعاوی حقوقی و کیفری
| موضوع | دعاوی حقوقی | دعاوی کیفری |
|---|---|---|
| نوع رسیدگی | اختلافات مالی، خانوادگی، قراردادی | جرائم و تخلفات با مجازات قانونی |
| امکان صلح و سازش | کاملاً ممکن و معمول | در برخی جرائم محدود قابل صلح است |
| حضور در بازجویی | معمولاً لازم نیست | بسیار مهم و حیاتی برای متهم است |
| نقش وکیل | نماینده قانونی برای طرح یا دفاع | مدافع حقوقی متهم یا شاکی در مراحل تحقیق و محاکمه |
نتیجه‌گیری
در هر نوع پرونده، چه حقوقی و چه کیفری، داشتن یک وکیل مجرب می‌تواند مسیر پرونده را به نفع موکل تغییر دهد. وکیل نه‌تنها از حقوق قانونی موکل دفاع می‌کند، بلکه با تسلط به قوانین و رویه‌های قضایی، از بروز اشتباهات و خسارات جبران‌ناپذیر جلوگیری می‌کند.
مشاوره با وکیل پایه‌یک دادگستری
اگر به‌دنبال وکیلی مطمئن برای پرونده‌های حقوقی یا کیفری خود هستید، تیم وکلای ما در مؤسسه حقوقی سروش صداقت آماده ارائه مشاوره تخصصی و خدمات وکالت حرفه‌ای به شماست.
